Тэма: Абвяшчэнне незалежнасци Рэспублики Беларусь
1. Крызiс СCСР як унятарнай дзяржавы. Паняцце дэкларацыi аб дзяржауным сувяраняцеце БССР. Спроба Дзаржайнага перевароту у Маскве у жнiуне 1991г
У 1985г. КПСС разам з Генеральным сэкратаром М.С. Гарбачовым выступiла iнiцiятарам правядзення рэфом, якiя павiнны былi папярэдзиць далейшия пададзенне темпау эканамiчнага развiцця краины.. Курс на перабудову (паскораннае эканамiчнага развiцце, дэмакратызацiя савецкай грамадскай жiзнi i г.д.) быу необходным. Аднак жаданне каманды М.С.Гарбачова захавать пры гэтым иснуючую палiтычную сiстэму абмяжоувала эфектыунасць рэформ i як рэзультат, гэта прывяло к поунаму краху савецкай таталiтарнай сiстэмы.
Тольки пад нацискам шiрокай грамадкасци, перш за усе iнтелегенцii, улады пайшлi на рэформы у палiтычнай сiстэме. Iменно з гэтай мэтай прадугледжавалася правесцi выборы у Саветы розных узроуняй, но ужо з удзелам большага чысла кандыдатау. У 1988г. XIX партыйная конференцiя прапанавала праект констытуцыйнай рэформы, ажыццяйленне якой магло прывесцi к усталяванню у краине двухузроуневай прадставiцельнай сiстэмы i пасады прэзiдэнта з шырокiмi паунамоцтвами. Прапаноувая гэтую рэформу палiтычнай сiстэмы, жадали адчыниць, па-першае, дзверы съезда прыхильникам перабудовы, по-другое, з дапамогай зъезда i прэзiдэнта пераадалиць супрацьдзеянне кансерватыунага Полiтбюро ЦК КПСС, якi не зауседы была прыхильникам палiтыки М.С.Гарбачова i яго прыхильникау-лiбералау. Рэформа вызвала крытыку як кансерватарау, так i радыкалау, яких узначальвау Б.Ельцiным, так як, ни была, нi прямой, нi роуной, к таму ж сканцэнтрвала шмат улады у руках прэзiдэнта. У агульнагистарычным сэнсе прычыны распаду СССР заключалися у тым, што ен з пачатку свайго заснавання уяулял сабой утварэнне, якое трымалася на усеуладдзи КПСС. Яе падзенне абумовила развал СССР.
Пераход да перабудовы грамадства на дэмакратычных асновах нечакана для партыйнага и дзяржаунага кирауництва вывеу на першае месца нацыянальныя праблемы. Уздым нацыянальнага руху выявиуся у актыунай падтрымцы идэи суверэнутэту. 27 лiпеня 1990г. Вярхоуны савет БССР прыняу "Дэкларацыю аб дзяржаунам суверэнiтэце БССР". Адпаведна Дэкларацыi грамадзяне Беларусi усiх нацыянальнасцяу складаюць беларускi народ, якi з'яуляецца носьбiтам суверэнiтэту рэспублiкi. Пасля правалу путча Вярхоуны Савет БССР прыняу шэраг рашэнняу аб незалежнасцi i эканамiчнай самастойнасцi. Так, 25 жнiуня 1991г. "Дэкларацыи аб дзяржауным суверэнiтэце БССР" надаецца канстытуцыйны статус.
Дзяржайны суверэнитэт БССР сцвярджаецца у имя вышэйшай мэты – свабоднага развицця и дабрабыту, годнага жыцця кожнага грамадзянина рэспублики на аснове забяспячэння правоу асобы у адпаведнаци з Канстытуцыяй БССР и яе мижнародными абавязками
З абраннем Б.Ельцына презiдэнтам Расiи i перамогай радыкалау на расiйскiх выбарах у липене 1991г. у Горбачева заставауся адзiн шанс захавать сябе у якасци палiтыка, яки карыстаецца уплывам – паспяхова закончыць працес рэфармавання СССР. У другой палове липеня 1991г. быу распрацаван и абнародаван праект пагаднення аб новым саюзе сярод рэспублiким. Аднак далейшае развiцце падзей пакащала, што М.С. Горбачев не можа ужо спыниць развал СССР. Летам 1991г. у краине пачауся "парад суверэнiтэтау", калi савецкiя рэспублiкi адна за другой пачали абвяшчаць аб сваей самастойнасцi i незалежнасцi у рашэнни усiх пытанняу жыцця на сваей тэрыторыi. Не здольнасць Генерального сакратаря ЦК КПСС прадухилиць распад СССР, адстаяць интарэсы КПСС, якая не жадала страчваць сваю уладу, заахвочала кансерватыуную частку Палiтбюро на самастойныя ахоуныя дзеянни. 5 жниуня, пасля адъезда М.С.Гарбачова у Крым, яна пачала падрыхтоуку к загавору, накираванага на аднауленне у поуным аб’еме улады Цэнтра i КПСС. Путч пачауся 19 жнiуня i працягвайся тры днi. Услед за першымi кароткiмi дакументамi дзяржауны камiтэт па надзвычайнаму чрезвычайному становишчу абнародавали дакументы, сутнасць якiх заключалася у наступным: пачатая М.С. Гарбачовым перабудова пацярпела паражэнне, якая прывяла к распаду дзяржаунасци. 19 жнiуня па рашэнню дзяржаунага камiтэта па надзвычайнаму становишчу у Маскву былi уведзены вайска. Такiм чынам, заканадауча дзеяннасць, на якую прэтэндавау дзяржайны камiтэт па надзвычайнаму становишчу, была падарваны. Пасля 22 жнiуня расiйскiя радыкалы разам з Б.Ельцаным перайшлi к рашучым дзеянням. 23 жнiуня М.С. Гарбачеву было прапанавали неадкладна падписаць указ аб сканчэнни дзейнасци КПСС. Презiдэнт прыняу гэты i другiя ультыматумы Б.Ельцына. Быу распушчан союзны кабiнет мiнiстрау, М.С.Гарбачоу адмовиуся ад пасады Генеральнага сакратара ЦК КПСС i г.д. У выпадку перастала иснаваць дзяржауна-партыйныя структуры, на якой иснавау СССР. Услед за гэтым пачауся маштабны распад усих астатних дзяржауных структур: быу распушчан СНК СССР, замест кабiнета мiнiстрау быу заснаван межрэспублiканскi эканамiчны Камiтэт, большасць саюзных мiнiстэрств была ликвидавана.
2. Прыняцце дзейнасцi КПБ-КПСС. Закон БССР аб назве рэспублiкi. Увядзенне новай дзяржаунай сiмволiкi (сцяг, герб) i яе сутнасць
23 жниуня 1991г. некаторыя дэпутаты Вярхоунага Савета РСФСР у рэзкай форме запатрабавали ад М.С, Гарбачова распусциць КПСС. М.С.Гарбачоу дабраахвотна пакинуу пасаду Генеральнага сакратара ЦК КПСС и распусциу Цэнтральны Камитэт партыи. Указами Б.М,Ельцына у жниуне 1991г. дзейнасць КПСС и КП РСФСР прыпынялася, а у листападе гэтага ж года – наогул забаранялася, партыйная маемасць канфискаувалася.
Крамя таго, пад уздзеннем моцнага рабочага руху, якi набый формы забастовак, шматтысячных дэманстрацый i мiтангау, дзе рабочыя выставiлi поруч з эканамiчнымi палiтычныя патрабаваннi, Вярхойны Савет БССР 26 жнiуня 1991г. прыняу Закон "Аб дэпартызацыi органау дзяржаунай улады i кiравання, дзяржауных прадпрыемствау, устаноу, арганiзацый i уласцiвасцi КПБ" i пастанову "Аб часовым прыпыненнi дзейнасцi КПБ-КПСС на тэрыторыi БССР" (у 1993г. часовае прыпыненне было адменена). Крыху пазней яе маемасць была перададзена ва уласнасць дзяржавы.
Прычынами знишчэння КПСС были палитычныя. КПСС была ядром, структурнай асновай савецкай дзяржавы. На яе адзинстве трымалися адзинства и непадзельнасць СССР.
12 верасня 1991г. Вярхоуны Савет БССР зацвердзiу новую назву дзяржавы - "Рэспублiка Беларусь" i яе атрыбуты: герб "Пагоня" i бела-чырвона-белы сцяг. Такiм чынам, было спынена iснаванне БССР. На усенародным рэферэндуме 14 мая 1995г. Большасць выбаршчыкау прагаласавала за увядзенне новых дзяржауных сiмвалау рэспублiкi - герба i сцяга. Пры зацвярджэнни дзяржаунага герба и джяржаунага сцяга Рэспублики Беларусь органы улады зыходзили з традыцыи некальких стагоддзяу нацыянальнай символики. Адной з прычын называлась тое, што у час вайны нацыяналисты скампраметавали нацыянальную символику супрацойництвам з немцами.
0 комментариев