14 Панюціч В.П. Сялянскія хваляванні // Гісторыя Беларусі. Т.IV: Беларусь у складзе Расійскай імперыі. Мн., 2005, с. 243-252
15 ПСЗРИ. Собр. третье. Т. XXV, отд. 1, сс. 790-791.
16 ПСЗРИ. Собр. третье. Т. XXVI, отд. 1, сс. 391-393, 483-184.
17 Там жа, т. XXVI, отд. I, сс. 970—974.
18 Там жа, т. XXX, с. 746.
19 Там жа, т. II, сс. 265-267.
20 Там жа, т. VI, сс. 262-270.
21 Кіштымаў А. Сацыяльная трансфармацыя беларускага грамадства пад уплывам развіцця прамысловасці, транспарту, гандлю // Гісторыя Беларусі. Т.IV: Беларусь у складзе Расійскай імперыі. Мн., 2005, с. 211.
22 Там жа, т. XVII, сс. 355-356.
23 Кіштымаў А. Сацыяльная трансфармацыя беларускага грамадства пад уплывам развіцця прамысловасці, транспарту, гандлю // Гісторыя Беларусі. Т.IV: Беларусь у складзе Расійскай імперыі. Мн., 2005, с. 212.
24 Там жа, т. XXIII, отд. 2, сс. 595-606.
25 Там жа, сс. 611-624.
26 Там жа, т. XXIV, сс. 196-198.
27 Там жа, т. XXXII, сс. 846-883.
28 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1, Мн., 1993, сс. 284-285.
29 Хок Стивен Ли. Мальтус: Рост населення и уровень жизни в России. 1861—1914 годы // Отечественная история, 1996, № 2, сс. 28-64.
ДАДАТАК
табліца №1
Падзённая плата сельскагаспадарчым рабочым
(сярэдняя за 1883-1887 гг. у кампейках)
| Губерні | На сваіх харчах | На гаспадарскіх харчах | |||||||||||||
| работніку з канем | работніку пешаму | работніцы | работніку пешаму | работніцы | |||||||||||
| п | с | ж | п | с | ж | п | с | ж | п | с | ж | п | с | ж | |
| Віленская | 97 | 108 | 105 | 39 | 48 | 44 | 25 | 34 | 35 | 27 | 37 | 35 | 17 | 26 | 27 |
| Віцебская | 94 | 109 | 106 | 44 | 55 | 54 | 27 | 33 | 35 | 34 | 41 | 41 | 19 | 23 | 26 |
| Гародзенская | 88 | 91 | 91 | 29 | 42 | 42 | 19 | 29 | 33 | - | - | 40 | - | - | 30 |
| Менская | 74 | 104 | 94 | 32 | 47 | 49 | 22 | 30 | 32 | 24 | 36 | 39 | 19 | 21 | 26 |
| Магілеўская | 74 | 91 | 83 | 37 | 55 | 50 | 24 | 34 | 33 | 29 | 47 | 40 | 18 | 28 | 25 |
| «Сельскохозяйств. и статистич. сведения по материалам, полученным от хозяев», в.V, табл. VI. | Заўвагі: п – пасеў с – сенакос ж – жніво | ||||||||||||||
Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі. Т. ІІ Мн., АН БССР, 1940, с. 642.
Табліца №2
Сярэдняя гадавая плата сельскім рабочым у 1881-1891 гг.
(у рублях)
| Губерния | Рабочему | Работнице | |||||
| ср. год. плата | ср. соим. прод. | общ. стоим. содерж. | ср. год. плата | ср. соим. прод. | общ. стоим. содерж. | ||
| Виленская | 45 | 47 | 92 | 25 | 43 | 68 |
|
| Гродненская | 37 | 47 | 84 | 25 | 48 | 63 |
|
| Витебская | 50 | 47 | 97 | 27 | 40 | 67 |
|
| Минская | 45 | 40 | 85 | 25 | 35 | 60 |
|
| Могилевская | 47 | 44 | 91 | 27 | 39 | 66 |
|
«Сельскохозяйств. и статистич. сведения по материалам, полученным от хозяев», в.V, 1892, приложение №9.
Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі. Т. ІІ Мн., АН БССР, 1940, с. 646.
Табліца №3
Скарачэнне заработку сельскіх рабочых
(дынаміка заробку падзеншчыка ў капейках 1882-1892 гг.)
| Губерні | пасеў | сенакос | жніво | |||
| 1883-87 | 1889-92 | 1883-87 | 1889-92 | 1883-87 | 1889-92 | |
| Віленская | 29 | 27 | 42 | 39 | 42 | 41 |
| Віцебская | 39 | 36 | 48 | 44 | 44 | 42 |
| Гародзенская | 37 | 37 | 22 | 51 | 50 | 48 |
| Менская | 44 | 43 | 55 | 54 | 54 | 51 |
| Магілеўская | 32 | 34 | 47 | 46 | 49 | 46 |
(Свод статистических материалов, касащихся эконом. полож. сельск. населения Европ. Росии, 1894 г.)
Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі. Т. ІІ Мн., АН БССР, 1940, с. 650.
Табліца №4
Колькасць жанчын і дзяцей на прадпрыемствах (акцызных і безакцызных) у 1892 г.
| Губерні | усяго раб. | муж | %% | жан | %% | дзеці | %% |
| Віленская | 14555 | 9742 | 66,9 | 4128 | 28,4 | 4,7 | 33,1 |
| Віцебская | 9615 | 7356 | 76,5 | 1833 | 19,0 | 4,5 | 23,5 |
| Гародзенская | 3358 | 2402 | 71,5 | 677 | 20,2 | 8,3 | 28,5 |
| Менская | 3358 | 2553 | 77,7 | 635 | 19,2 | 3,1 | 22,3 |
| Магілеўская | 3004 | 2617 | 87,1 | 283 | 9,4 | 3,5 | 12,9 |
(Свод статистических материалов, касащихся эконом. полож. сельск. населения Европ. Росии, 1892 г.)
Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі. Т. ІІ Мн., АН БССР, 1940, с. 730.
... ў. Перыядычна паўтараліся неўрадлівыя гады. За 1820 - 1850 гг. у Віцебскай і Магілёўскай губернях іх было дзесяць. Да 1859 г. у пяці беларускіх губернях каля 60% прыгонных сялян былі закладзены іх уладальнікамі. Паказчыкам нарастальнага крызісу сацыяльна-эканамічнай сістэмы быў сялянскі рух. У першай трэці XIX ст. адбылося сорак шэсць буйных сялянскіх хваляванняў, у другой трэці - больш за 90. ...
0 комментариев