Навигация
Экономикалық жүйені шаруашылық механизмдерінің жиынтығы
107179
знаков
3
таблицы
5
изображений
1. Экономикалық жүйені шаруашылық механизмдерінің жиынтығы.
2. «Жалпы экономикалық теория» әдебиетінде экономикалық жүйе бұл экономикалық процестер жиынтығы –деген.
3. С.Нарматовтың «Экономикалық теория» кітабында экономикалық жүйе –шаруашылық субъектілерінің қатынастары, оларды реттеп отыратын институттардың байланыстары белгілі бір әлеуметтік-экономикалық түрде реттелген жүйе.
Экономикалық жүйенің қалыптасуы әр түрлі факторларға байланысты:
1.елдегі шаруашылық шешімдерін қабылдау жөніндегі шаралар жүйесі.
2.меншік құрылымы.
3.мақсат қою мен адамдарды еңбекке тарту механизмдері.
Экономикалық жүйелердің қалыптасуы туралы көзқарастар.
1.формациялық
2.өркениетті көзқарас
Қоғамның негізгі мәселелерін шешу тәсілдеріне байланысты экономикалық жүйе төмендегідей болып бөлнеді.
1Дәстүрлі экономика.
2Рыноктың экономика
3Әкімшілдік-әміршілдік экономика
4Аралас экономика
Қоғамдық ғылымның әртүрлі бағыттары экономикалық жүйелерді әртүрлі белгілерімен анықтайды.
Жалпы экономикалық жйелерді cыныпттау барысын да екі классикалық бағыт қалыптасты: формациялық және өркениетті.Формациялық ілімді марксистер дамытты. Қоғамдық –экономикалық формация-дегеніміз өзіне тән өндіріс тәсілімен, одан туындаған әлеуметтік және саяси қатынастармен, құқықтық нормалар мен мекемелермен сипатталатын адамзат қоғамының тарихи дамуының белгілі бір сатысы. Тарихта 5 қоғамдық экономикалық формациялардың өмір сүруін түсіндіреді. Олар: алғашқы қауымдық құрылыс,құл иеленушілік дәуір, феодализм, капитализм, социализм.
Экономикалық жүйелерді сыныптаудың екінші бағыты -өркениеттік (цивилизациялық). Цивилизация ұғымына мынадай түсініктеме берген:цивилизация:-civieis- азаматтың- «азаматтық қоғамның дамуының қол жеткен табысы».Цивилизациялық көзқарастың ерекшелігі, ол экономиялық жүйелер мен адамзат қоғамдарының даму сатыларындағы барлық укладтарға сипаттама береді. Сондықтан оқымыстылар цивилизациялық көзқарасты формациялық көзқарасқа қарағанда жалпы және нақтырақ деп бағалайды.
Мысалы, капиталистік шаруашылық жүйесіне дейінгі цивилизациялар төмендегідей сыныпталған:
- көшпелілер цивилизациясы.
- тау халықтары цивилизациясы.
- өзен-су цивилизациясы.
- антикалық,құл иеленушілердің цивилизациясы.
- Феодалдық жүйе.
- капиталистік жүйе.
3. Тақырып.Меншік қатынасы және кәсіпкерлік.
Меншік экономикалық категория ретінде..Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны.
Бірқарағанда меншік адам мен заттың арасындағы қатынас емес, сол заттар туралы адамдардың өзара қатынасы.Сондықтан меншік экономикалық қатынасқа жатады.
Меншік экономикалық категория ретінде адамдардың арасындағы иемдену қатынасын білдіреді.Бірсубьект затты иемденсе, онда басқалары иемдену мүмкіндігінен айырылады.Меншік қатынасы екі немесе оданда көп адамдар өмір сүруінен көруге болады. Меншіктің қатынастары кез -келген қоғамдық қатынастардың орталық буын болып табылады.
Меншіктің түріне қарай экономикалық қатынастарды сипаттауға болады. Меншікке қарай еңбекке белсінділік, жауапкершілік, сырапшылдық сезімдері -өзгеріп отырады.Меншіктің экономикалық жүзеге асыру мәселесі меншік құқықтарымен тығыз байланысты.
Меншіктің экономикалық жағын оның құқықтық жағынан ажырату оңай емес. Меншік құқығы- дегеніміз ол мемелекеттік заңдар мен басқа да нормативтік құжаттарда бекітілген мүліктін қатынастардың құқықтың нормалары.Құқықтық заңдарды меншік обьектілерін иелену,пайдалану және қожалық жасау құқықтары бекітіліп қояды. Меншік құқықтарын мемлекет бекітеді және қадағалайды.
Меншік дұрыс әрекет ету үшін меншік құқықтарының жүйесі болу керек.Оларға 11 меншік құқықтары жатады. Неғұрлым құқық орындалып отырса, соғырлым меншік іске асырылады.Жетілген меншік құқығы айқын меншік обьектілерінің иесін, кімнің пайдалану мүмкін екенін көрсетіп береді.
Меншіктің типтері мен түрлері.Рыноктың экономикадағы меншіктің көптүрлілігі.
Адамзат қоғамының дамуы барысында меншіктің әр түрлі нақты типтерінің түрлері өмір сүрді.Меншіктің типтері бойынша ортақ және жеке меншік.
Формалары бойынша: ортақ меншіктің келесі түрлері ажыратылады: алғашқы қауымдық кооперативтік жалпы халықтық социалистік меншік.
Түрлері бойынша: жеке меншіктің түрлері: құл иеленушілік феодалдық және капиталистік меншік. Рыноктық экономикаға меншіктің көптүрлілігі тән.Неғұрлым меншіктің көп түрлері
болған сайын бәсекелі орта қалыптасады.Меншіктің 2 типі бірдей өмір сүре алмайды.Олардың біреуі болса, екіншісі болмайды.
Рыноктың экономикада меншіктің төмендегідей түрлері болады:
1) мемлекеттік меншік
2) жеке меншік
3) ортақ үлестік меншік.
Меншіктің түрлері: кооперативтік меншік, коллективтік меншік, акционерлік меншік, аралас меншік.
Акционерлік меншікке тоқталайық. Акционерлік қоғам –акция шығару және оларды сату арқылы қалыптасады. Кәсіпорын акцияны қосымша қаржы табу үшін шығарса,оны сатып алушы дивидент табысын табу үшін сатып алады.Осылай халықтың көпшілігін меншікке тартады.
Акционерлік меншіктің ерекшелігі- акциялардың бақылау пакетін сатып алған тұлға сол акционерлік кәсіпорынның иесі болып саналады.Мұндай тұлға жеке адам,бір топ адамдар, мемлекет болуы мүмкін.Акцияның иесі оларды кез-келген уақытта сатуы мүмкін.
Кәсіпкерліктің мәні және негізгі белгілері.
Кәсіпкерлік қызметпен адамдар рыноктың экономика пайда болғаннан бері айналысуда.
Әдебиеттерде кәсіпкерлік ұғымы әр түрлі түсіндіріледді, бірақ барлық авторлар рыноктық экономикада кәсіпкерліктің негізгі роль атқаратынын бір ауыздан мақұлдайды.
XVII ғасырда Р. Контальон кәсіпкерлікке қарпайым анықтама берді. Ол кәсіпкерлік әр түрлі тауарлы рыноктарда сұраным мен ұсынымды сәйкестілікке келтіретін ерекше экономикалық функция деді. «Кәсіпкер»деп ол өндіріс құрал жабдықтарын бір бағамен сатып алып, солардың көмегімен тауар өндіріп, оларды басқа бағамен сатып,табыс тапқысы келетін тұлғаны түсінді.
Франциялық экономист Жан-Батист Сэй кәсіпкерлікті көп функционалды қызмет деп сиипаттама берді.Ол кәсіпкерлік жағдайында кәсіпкеер нар тәуекелге бел буып,өзінің қаражаттарын жұмсап,өндіріспен немесе басқа шаруашылықтың түрімен айналысы пайда табуы ұмтылыс жасайды дейді.
А.Смит кәсіпкерлік қызметті тар мағынада түсіндірді .Ол кәсіпкер «қожайынды», меншік иесін түсінді кәсіпкер белгілі бір мақсатқа жету үшін тәуекелге барып, пайда табу.
Кәсіпкерліктің негізгі белгілері:
1) творчестволық жаңашылдық
2) тынымсыздық пен инициатива
3) тәуекелге бейімділік
4) әрқашан белгісіз жағдайда әрекет етуі
5) үнемі қол жеткен табыстарға қанағат тұтпау
6) биік мақсаттарға ұмтылыс жасау
Кәсіпкерліктің обьектіне белгілі бір түрдегі кукелген шаруашылық қызметін жатқызуға болады.Оларға жатады: өндіріс,сауда, қызмет көрсету, яғни пайда табуға көзделген қызметтің бәрі.Кәсіпкерліктің субьекттеріне жатады: жеке дара кәсіпкер,
арендалық, акционерлік ұжымдар және т.б.
Кәсіпкерліктің дамуы барысында оның белгілі бір түрлерімен ұйымдастыру-құқықтық нысандары өмірге келді.Қазіргі таңда оларды сыныптау үш негіз бойынша жүргізілуде:
1) кәсіпкерліктің ауқымы бойынша
2) кәсіпкерлік қызметтің сипаты бойынша
3) даму дәрежесі бойынша
Ауқымы бойынша кәсіпкерліктің келесі түрлері ажыратылады:
1) жеке дара кәсіпкерлік
2) әр түрлі секіртестіктер түріндегі кәсіпкерлік
3) арендалық немесе ұжымдық кәсіпкерлік
4) мемлекеттік кәсіпкерлік
Кәсіпкерлік қызметті сипаты бойынша түрлерін ажырату:
1) өндірістік
2) коммерциялық
3) сауда, қызмет көрсету
4) қаржылық
5) бронерлік
6) сақтандырушылық
7) венчурлық тәуекел кәсіпкерлік.
Кәсіпкерлік шағын,орта және ірі болып бөлінеді.
Похожие работы
... ғы – жас ұрпақты тәрбиелеу мәселелерін отбасының әлеуетін пайдалана отырып шешуге болады. 3.2 Қазақстандық отбасылардың әлеуметтік мәселелерін шешуде ұсынылатын модельдер Біздің қоғамның маңызды мәселелерінің бірі - отбасы тұрақтылығын сақтау, ...
... құрайды. Жүргізілген тәжірибелер көрсеткендей, жаңа технологиялық оқыту кезіндегі сабақ сапасы мен оқу курстарының құрылымы дәстүрлі әдістерінен әлдеқайда жоғары болады. Электрондық оқулықтар оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасауына ...
... 1179; әулеттермен әрі империялармен нәтижелі қатынастар жүргізу арқылы сыртқы аренадағы беделін көтерді. Батысқа жорық.Түрік қағанатының тарихында ерекше атап өтетін бірнеше әскери жорықтардың жасалғаны анықталған.Соның бірі – Батыс жорығы.Бұл жоры ...
... б) Физикалық, процестерді модельдегенде, кейбір құбылыстарды сөзбен тусіндіру, көзбен көру қиын бола- тын есептер. Тандалынып алынатын есептер ЭЕМ-нің көмегімен шығару тиімді екенін керсете алатындай болуы керек. Олардың ішінде техниқалық объектінің немесе нақты физикалық модельді есептеуге ...
0 комментариев