Жаймаға қамыр дайындау

1. Жаймаға қамыр дайындау

2. Дайын жаймаларды доғалау және жетілдіру

Әдебиеттер: [2, а. 321-327], [4, а. 402-408], [12, а. 117-125]

Сдобалы кепкен нандарды жоғарғы және бірінші сұрып бидайдан көп мөлшерде қант пен май қосу арқылы дайындайды. Сдобалы кепкен нандар түрі, пішіні, салмағы және рецептурасы әртүрлі, 20 түрлі ассортиментте дайындалады. Сүтті кепкен нандарға, жұмыртқа қант пен май мен қоса 10% қойыртылған сүт, мейіз қослған кепкен нанға 20% мейіз, жер жаңғақтар қосылған кепкен нандарға - 10% ұсатылған жер жаңғақ, мак қосылған кепкен нандарға -15% мак, горчица қосылған кепкен нандарға - 10% горчица майын қосады.

Сдобалы кепкен нандардың ылғалдылығы 8-12% болуына байланысты, ұзақ сақталады. Екінші сұрып бидай ұнынан – қалалық, ал бірінші сұрыптан кофейные, қантты, мәскеулік, жолдық, ал жоғарғы сұрыптан – балаларға арналған кепкен нандар, любительские, сары май қосылған, сляванские, ванильді және т.б. шығарылады.

Сдобалы кепкен нандардың рецептурасында қажетті майдың, қанттың, жұмыртқаның және жағуға арналған жұмыртқаның мөлшері беріледі.

Қант пен майдың жоғары мөлшері спиртік бөжуді тежейді, сондықтан қосылатын пресстелген ашытқының мөлшерін өсіреді. Мысалы, любительские және сарымай қосылған кепкен нандарға 2,5% пресстелген ашытқы қосылады.

Сдобалы өнімдердің массасы, ені, ұзындығы, пішіні және 1 кг қанша тал болатыны белгіленген. Ең үлкен ұзындығы (110-125мм) және массасы мейіз қосылған кепкен нандарда, осенние, сары май қосылған, сүтті кепкен нандарда (1 кг 40-45 тал), ең азы балаларға арналған кепкен нандар (1 кг 200тал) болады.

Сонымен қатар, кепкен нандар бетінің жайдайы бойынша ерекшеленеді. Осенние мейіз қосылған кепкен нандарға қант үлпегін бір жағынан, ал қантты және словянские өнімдеріне екі жағынан себеді. Қалалық және кофейные кепкен нандардың бетіне кепкен нандардың ұсақтарын себеді, ал любительскиге –миндаль себіледі.

Кепкен нандардың көзмөлшерлік сапасын (пішіні, бетінің жағдайы және түсі, дәмі, иісі, сынғыштығы) және физикалық көрсеткіштеріне (ылғалдылығы, қышқылдылығы, ісінуі, қант пен майдың мөлшері, 1 кг қанша тал) анықталады.

Кепкен нандарды арнайы кәсіпорындарында , арнайы цехтарда, немесе ағынды желілерде дайындайды. Кепкен нандарды дайындау келесі сатылардан тұрады: қамыр илеу және ашыту, доғалау, жетілдіру, бөлшектеу, пісіру, жаймаларды кесу және жатқызу, әшекейлеу, кептіру, пісіру, суыту, ақауларды бөлу және қаптау.

Жаймалар – кепкен нан өндірісіндегі жартылай фабрикат. 1 т жаймадан шамамен 750 кг кепкен нан алаынады. Жайма сдобалы тегіс нан, рецептурасы және профилі кепкен нандардың түріне байланысты. Жаймаларды дайындау келесі сатылардан тұрады: қамыр дайындау, қамыр дайындамаларын жайма пішініне доғалау, жетілдіру, пісіру, жаймаларды жатқызу және суыту.

Жаймаға қамыр дайындау. Кепкен нандардың жаймасын қою ашытпада дәстүрлі екі әдіспен дайындайды: біріншісінде қамыр 60-180 мин ашиды, екіншісінде тездетілген қамырды қарқынды илейді, бұл ашу уақытын 15-20 минутқа қысқартады.

Дәстүрлі әдіс. Ашытпаға 50-60% ұн , ашытқы, су және жаймаларды кескеннен қалған ұсақтар қосылады. Ашытпаға қосылатын ұсақтың мөлшері бірінші сұрып үшін 5% аспайды, ал жоғарғы сұрып үшін 3% аспайды.

Ашытпа ылғалдылығы 40-43%, температура 30-32^оС, ашу ұзақтығы 3,5-5 сағат. Жаймаларға арналған ашытпаға (макпен, сүтті, лимонды, ванилді, жер жаңғақты, осенние, сарымай қосылған), жатқызып (отсдобка) қою арқылы дайындайды. Қамырды жатқызуды қолданып, біріншіден қамыр илейді, ашытпаға тұз ертіндісін және қалған ұнның жартысын қосып қамыр илейді.

Қамыр 60-70 минут ашиды, қалған ұн, ашытқы, ерітілген май мен қант, ванилин, мейіз және т.б. шиікзаттар сосын қосылады.

Қамырды жатқызудан кейін жер жаңғақ қосылған кепкен нан үшін 29,5-30%, лимонды 30-31%, майлы және ванилды 32-35% мөлшерде қосады. Қант пен майдың мөлшері өскен сайын, оның ылғалдылығы азаяды. Қамырды жатқызудан кейін қамыр 1,5-2,5 сағат ашиды, кесуден 30-40 минуттан бұрын қамырды қайтып илейді. Бірінші сұрып бидай ұндарынан дайындалған кепкен нандарды қамырды жатқызусыз дайындайды. Мәскеулік. пионерлік, кофейлік кепкен нандарының ылғалдылығы 34-35%, ашу ұзақтығы 60-75 минут.

Тездетілген әдіс. Үздіксіз қамыр илегіш машиналарда дайындалады. Тездетілген әдісте пресстелген ашытқы мөлшерін 0,4-1,0% өсіреді. Негізгі бөлімі ашытпа дайындауға кетеді, ал қалған бөлігі қамыр илеуге кетеді. Сорттары бірдей кепкен нан ашытпасының рецептурасы бірдей, бұл бір өнімнен екінші өнімге өтуге ыңғайлы. Ашытпа ылғалдылығы 42-43%, ашу ұзақтығы 4,5-5,5 сағат құрайды. Ылғалдылығы төмен жоғары сорттан жасалған қамырға ашытпа мөлшерін аз (ашытпаға 39-43% ұн), ал бірінші сортқа (ашытпаға 43-48% ұн) көбірек қосады.

Ашытпа аз қосылса, қамырға ашытқы қосады. Қамыр агрегатта жатқызусыз иленеді, ал рецептурадағы шикізаттар бәрі қосылады. Қант құрғақ түрде немесе 70% концентрленген ертінді түрінде дайындалады. Май мен маргарин ерітілген түрінде қосылады. Қамырдың бастапқы температурасын ерітілген май немесе қант ерітіндісімен қамтамасыз етеді, себебі қамыр илеуге қажетті су мөлшері өте аз.

Иленген қамыр воронка арқылы пішіндеу машинасына түседі. Қамыр дұрыс иленбесе, жайма сапасы нашарлайды, сынғыштығы мен ісінуі төмендейді. Сапасы жақсы кепкен нан өнімдері тездетілген ашытпалы немесе ашытпасыз әдістерде алынады.

Тездетілген ашытпалы және ашытпасыз әдістерде ашуға кететін құрғақ заттардың мөлшері, ашыту ыдыстарының мөлшері азаяды.

Дайын жаймаларды доғалау және жетілдіру. Кепкен нандар жаймаларын кесуге арнайы машиналар жасалған, олар қысқыш арқылы матрицадан нығыздалып пішінделеді және бөлінеді, жгут пішінге келтіреді, сосын қатарлап листарға салынады.

Доғаланған жаймалар листтарда, камераларда немесе конвейрлік қондырылғыларда 35-40⁰С және салыстырмалы ылғалдылығы 75-85%, 40-120 минут жетілдіріледі. Жетілгенде және піскенде өнімдердің биіктігі 2 есе, ені біраз өседі.

Жетілеген жаймалар пешке түсер алдында бетінің ісінуінен сақтау үшін жұмыртқадан жасалған эмулсия жағылады.

Бақылау сұрақтары

1. Кепкен нандар өндірісінің технологиялық сұлбасын сипаттаңыз.

2. Сдобалы кепкен нандардың ерекшелінгі неде

Лекция №8 (2 сағат)

Тақырыбы: Дайын кепкен нан өнімдерін алу технологиясы.

Жоспары:

1. Жаймаларды пісіру, суыту және жатқызу

2. Жаймаларды кептіру және суыту

3. Кепкен нандарды орау және сақтау.

4. Кепкен нандар ақаулары

Әдебиеттер: [2, а. 321-327], [4, а. 402-408], [12, а. 117-125]

Жаймаларды пісіру. Жаймалар 180-250⁰С температурада, 7-20 минут аралығында пісіріледі. Рецептурасы күрделі кепкен нандарды төмен температурада, ылғалсыз, ұзақ уақыт пісіреді. Кебу 6-9% құрайды. Пісірілген жаймалар жұқа ақшыл қоңыр қабығы, кеуегі майда біркелкі, серпімді, жұмсақ ортасы жақсы піскен болуы қажет.

Пісірілген кепкен нандар жаймалары 15-20 минут листтарда суытылады, 5-8 минут соң, төменгі бетінде қара дақтар пайда болмауы үшін аударып қояды.

Жаймаларды суыту және жатқызу. Суытылған жаймалар ағаштан жасалған лотоктарға салынып, арнайы стелаждарда 8-24 сағат немесе желдетілетін шкаф-куллерлерде 30-32⁰С температурада, 2-4 сағат сақталынады. Суыту барысында жаймалар ылғалдың біраз мөлшерін жоғалтады (4-6%) және біраз қатады.

Жаймаларды сақтағанда ауаның температурасы 12-15⁰С және салыстырмалы ылғалдылығы 65-75% болады.

Жаймалар қатты қатайғанда сынғыш болады.

Жаймаларды кесу және бөліктерін листарға салу. Жатқызылған жаймаларды бөлшектерге пилорамды машинада кеседі. Кулер мен пилорамды машинаның ортасына жинағы орнатылған, онда 1-1,5 сағатқа жететін жайма қоры жиналады. Пышақтар біріне-бірі қарама-қарсы орналастырылады. Кескін қалыңдығы пышақтар саңылау аралығына байланысты кескін беті тегіс, ақаулы өнімдер минималды болады.

Жайма бөліктері темір листарға қолмен қатарлап салынады. Кейбір өнімдер үшін кесілген жаймаларға сулы-жұмыртқалы қоспаны жағады, қант ұлпасын себеді. Кескіндерді пешке тегіс боялуы үшін тығыз салады.

Жаймаларды кептіру және суыту. Дайын кепкен нандар 8-12% дейін кептірілуі керек, шет жақтары тегіс пісуі үшін наубайханалық пештерде 165-220⁰С, 12-35 (кепкен нан пішіні, рецептурасына байланысты, пеш камерасы ылғалданбаған болуы керек) минут пісіріледі.

Негізінен кескіндерді жоғары температурада кептіру, кепкен нан өнімдердің сапасына жақсы әсер береді, өнімде майда сызаттар пайда болып, ісінуін жақсартады.

Кескіндерді кептіргенде ылғал бетінің қабаттары буланады, ортасы пештен шыққанда кеппеген жұмсақ ортасы құрлымды болады. Суыту және сақтау кезінде 20-24 сағаттан кейін бетіндегі ылғал ортасына ауысып, өнім ылғалдылығы біркелкі болады.

Пештен шыққанда кепкен нан кескіндерінің кеппеген қабаты жартысынан аспауы қажет. Кепкен нан өнімдерінің бетінде меланоидин түзілу реакциясы жүреді, бұл бетінің сарғыш-қоңыр түске боялып, өнімдерге хош иісті береді. Пештен шыққан кепкен нандарды листтардан түсірмей біраз (20-30 минут) уақыт суытады

Кепкен нандарды орау және сақтау.

2-3 сағат суытылған кепкен нандарды ақауларын сұрыптайды, қораптарға, пакеттерге орайды. Өлшенетін кепкен нандар фанерлі қораптарға орайды. Қант себілген кепкен нандар қорапқа беткі жағымен, қалған нандар шет жағымен, ал балаларға арналған майда нандар себіліп салынады.

Кепкен нандар салмағы қорапта 20кг аспауы керек, ал майда пакеттерде 0,1-0, 5кг. Кепкен нандар салмағын бақылағанда ауытқу салмағы 0,1-0,2 кг 5% дейін, ал салмағы 0,25кг 3% аспауы қажет.

Оралған және қапталған кепкен нан тоқаш өнімдерінде келесідей маркировка болуы керек:

- өнім аталуы;

- кәсіпорын аталуы мен орналсауы;

- кәсіпорынның тауарлық белгісі;

- салмағы;

- тағамдық құндылығы;

- өнім құрамы;

- тағамдық қоспалар, дәмдеуіштер, биологиялық белсенді қоспалар;

- арнайы бағыттағы өнімдердегі дәрумендер, клечатка, тағамдық талшықтар мөлшері;

- орау және дайындау уақыты;

- сақтау мерзімі;

Маркировканы өнім пакетіне немесе орау материалына енгізеді.

Өнімдердің физико-химиялық сапа көрсеткіштерін 24 сағаттан соң анықтайды. Кепкен нандар сауда орындарына 26-27 сағаттан соң жөнелтіледі. Кепкен нандарды 20-22⁰С температурада, салыстырмалы ылғалдылығы 65-75% сақтайды. Осы жағдайда сақталған кепкен нандар кебуі 0,5% құрайды. Егер ылғал қоймалдарда сақталса өнім ылғалдылығы жоғарлауы мүмкін, бұл дайын өнімнің сапасын төмендетеді.

Кепкен нандар ақаулары. Кепкен нандардың бетінің тегіс еместігі негізінен жетілу уақыты аз немесе ашымаған қамырды өңдеу нәтижесінде болуы мүмкін.

Түсінің дұрыс боялмауы және қара дақтар негізінен лист бетіне тегіс қойылмағаннан болады. Шет жақтарының дұрыс боялмауы (күйіп кетуі) төменнен немесе үстінен жылу жақсы берілмесе болады.

Күйген немесе піспеген кепкен нандар кептіру режимдерін дұрыс ұйымдастырылмаған жағдайда болады.

Кепкен нандар сынғыштығы және існуі төмен болуы ақауы неігізінен жайма қатты кепкенде, пеш камерасында төмен температурада ұзақ уақыт кептіргенде, жаймалар кеуегінің нашарлығынан болады.

Пішіндерінің дұрыс емес болуы келесі факторларға байланысты: жаймалардың жетілу уақытының аздығы немесе көптігі, пышақтардың дұрыс орналаспауы, жаймаларға дұрыс пішін берілмеген жағдайда болады. Жайма ылғалдылығы жоғары болса, кепкен нандар ұзын немесе жайылған болуы мүмкін.

Кеппеген кепкен нандар пісіру камерасының жоғары температурада болуына байланысты болады.

Бақылау сұрақтары

1. Кепкен плиталарды не үшін жатқызады.

2. Жай кепкен нандардың дайындау технологиясы немен ерекшеленеді.

3. Кепкен нандарды өндіргенде болатын негізгі ақауларды атаныз және олар не себебті болатынын түсіндірініз

Лекция №11 (2сағат)

Тақырыбы: Диеталық нан тоқаш өнімдерінің түрлері және бағыты.

Жоспары:

1. Диеталық нан тоқаш өнімдеріне сипаттама

2. Диеталық нан тоқаш өнідерінің даму қарқыны

Әдебиеттер: [2, а. 316-320], [4, а. 408-412], [3, а. 29-41], [12, а. 144-145]

Нан – тоқаш өнімдерінің белгілі МЕМСТ 25832 – 89 «Нан – тоқаш өнімдері техникалық талаптар» тобына сәйкес өңделеді. Бұл өнімдерді жай нан өнімдеріне қарағанда қатаң тексерістен өткізеді, яғни зақымдалмаған ба, қолдануға жарамды ма, осы әдістерден өтікізіп қана қабылдайды. Бұл топтағы өнімдерді сонымен қатар емдік және кейбір ауруларға сауықтыру мақсатында қолданылады.

Қазіргі таңда диеталық нан өнімдерін келесі топтамаларға жіктейді:

1. Тұссыз Þ бүйрек, жүрек, гипертония және басқа да аурулармен ауыратын адамдар үшін арналған.

2. Қышқылдылығы төмен Þ асқазан жарасы аурумен, асқазан қышқыл сұйықтық жоғарлап кеткен жағдайда ұсынылады.

3. Көмірсу төменгі өнім Þ қант диабетімен, ревматизммен, май басумен ауыратын адамдарға арналған, сонымен қатар бетке күйікке, ақуыз мөлшері жоғары дәрежеде ұстап тұру қасиеті бар.

4. Төменгі ақуызды өнімдерÞ бұл топқа бүйрек ауруымен ауыратын адамдарға арналған және ақуыздың алмасуы бұзылған жағдайда ұсынылады. Сонда да тұзды қолдану қажет.

5. Лецитин қосылған өнімдерді Þ (тобына фосфаттың концентрат, витаминдер, майсыз қышқылдар) – атеросклероз, бауыр ауралары, жүйке жүйесі зақымданғанда ұсынылады.

6. Мөлшері жоғары йод Þ темір қалқаншасымен және атеросклерозбен ауыратын адамдар үшін қолданады. Бұл өнімдердің рецептурасына теңіз қырыққабат ұнтағын қосып жасаған өнімдер, йодталған тұз, нан өндірісінде йодталған ашытқы, биологиялық белсенді қосылғыштар қосып даярлайды. Нан – тоқаш өнімдерінде колориялық құндылығы жоғары өнімдерді алу І сұрыпты бидай ұнынан жасап, оған қант, май, мейіз, жұмыртқа, сүт қосып дайындайды.

Диеталық нан – тоқаш өнімдері әртүрлі және кең көлемде қолданылады. Жеке нан өнімдерінің ылғалдылығы төмен 19% аспауы керек. Мұндай өнімдерге кептірілген қаңылтақ нан, баранкалы өнім, таяқшалы нан, қытырлақ нан өнімдері т.б түрлері жатады.

Лецитинді және сұлы ұндарынан жасалған өнімдерде йодтың мөлшері жоғары, соя ұнынан жасалған өнімдерді бір уақыттарда дәрігерлік деп те, тағамдық құндылығы жоғары деп те атайды.

Диеталық нан – тоқаш өнімдерінің ассортименті 1 кестеде берілген.

Өнімнің аталуы

Салмағы, кг

Дөңгелек ахлоридты нан Тұссыз ерекше жасалған нан: Қалыпты Дөңгелек Төмен қышқылды бөлке Қалыптағы ақуызды бидай наны Қалыптағы ақуызды кебекті нан Сүтті кебекті нан Жұмыртқа ұнтағынан дайындалған булочка Диеталық булочка Диеталық қара нан: Қалыпты Дөңгелек Қалыптағы ақуызсыз нан: Тұссыз Бидай крахмалы Астық наны: Дөңгелек Қалыпты Қалыптағы барвихисті нан Төменгі калориялы бидай наны Төменгі калориялы бидай булочкасы Дөңгелек Соловециялық нан Кебекті диеталық (хлебцы) Лицитимен және теңіз қырықжапырақпен қалыпты

0,1; 0,2 0,5; 0,53 0,5 0,1; 0,2 0,1; 0,2; 0,3 0,1; 0,2 0,3 0,1 0,1 0,3 0,56 0,2 0,3 0,1; 0,2 0,3 0,2; 0,4; 0,8 0,2 0,1 0,3; 0,5 0,15; 0,3 0,3

Диеталық нан – тоқаш өнімдерінің физико – химиялық көрсеткіштері

Өнімнің атауы	Ылғалдылығы, %	Қышқылдылығы, град	Кеуектілігі, %	Қант %	Сорбит %	Май %	Көмірсу %
Ахлоридті нан Тұзсыз ерекше жасалған нан, қалыпты Дөңгелек Ахлоридты кепкен нан Төменгі қышқылды бөлке Төменгі қышқылды кепкен нан Ақуызды бидай наны Ақузды кебекті нан Сүтті кебекті нан Жұмыртқа ұнтағы бар булочка Диеталық булочка Диеталы қара бидай наны: Қалыпты Дөңгелек Ақуызды бидай кепкен наны Ақуызды кебекті кепкен нан Ақуызсыз нан: Тұзсыз Бидай крахмалы Астық наны Доктырлық хлебцы Барвихиалық нан Төменгі калориялы бидай наны «Геркулес» хлебциы Диеталық кебекті (хлебцы): Лецитинмен Лецитинмен және теңіз қырықжапрырақ соловециялық нан	43,0 48,0 46,0 12,0 43,0 12,0 59,0 61,0 60,0 41,0 39,0 50,0 48,0 10,0 10,0 45,0 48,0 46,0 44,0 48,5 50,0 46,0 47,0 46,5 45,0	3,0 11,0 11,0 4,5 2,0 3,0 3,0 6,0 5,0 3,0 3,0 10,0 10,0 8,0 10,0 - 2,0 3,0 4,0 2,5 2,5 3,0 7,0 6,0 4,0	70,0 55,0 - - 73,0 - - - - - - - - - - - - - - - - 63,0 - - 65,0	- - - - - - - - - - - - - - - - - - 5±1 3±1 - - - - -	- - - - - - - - 6±1 6.0±1 1,5±1 - - - - - - - - - - - - - -	- - - - - - - - 3,0±0,5 3,9±0,5 6,4±0,5 - - - 12±0,5 4±0,5 - 2±0,5 - - - - - -	- - - - - - 30,0 20,0 - - - - - 35,0 30,0 - - - - - - - - - -

Қазіргі кезде белгілі жаңадан туылған нәрестелер мен сонымен қатар мектеп жасындағы балалардың дұрыс өспеуі, ағзаның дұрыс жетіліп дамымауы, зат алмасу процесінің төмен болуы, ауруға қарсы тұра алмауы, жағымсыз факторларға төзе алмауы және т.б. тағам құрамында құнды заттардың аздығынан немесе болмауынан бірнеше жағдайларға ұшырайды. Яғни, мұндай жағдайдың алдын алу үшін тағам өнімдеріне, балалардың дұрыс өз уақытысымен тамақтануына көп көңіл бөлу керек. Ол дегеніміз тағам өнімдеріне дәрумендерді, көмірсуларды, ақуыздарды, майларды және т.б. заттар йод, кальций, темір, яғни адам ағзасы дұрыс қалыптасу үшін осындай қажетті табиғи құндылықтарды өз мөлшерімен қосып даярлау қажет.

Диеталық нан тоқаш өнімдерін тек қана науқастанған адамдар үшін ғана емес, сонымен қатар жай адамдарға қолдануға болады. Бұл өнімдердің адам ағзасында атқаратын рөлі мол. Бұл тағам өнімдері адам организмінің дұрыс зат алмасу, қан айналым жүйелерінің дұрыс жұмыс істеуіне көмектеседі.

Қазіргі таңда біздің республикамызда мұндай өнімдер кеңінен шығарылуда. Ақ нанды қара нанмен алмастырғаны үлкен рөл атқарады. Ғылыми тұрғыда қарайтын болсақ, ақ нан көп аурулардың шығуына әкеліп соғады, мысалы қант диабеті, дисбактериоз, қан аздық тағы сондай ауруларға әкеліп соқтырады.

Тұтынушылардың көбісі астық өнімдерін, нанның жеке сорттарын, табиғи астық түрлерін көптеп пайдаланылады. Бұл жағдайда тағам құндылығының жоғарлауы ондағы астықтағы В тобының дәрумендерінің сақталуынан. Осыған байланысты, көптеген жаңа рецептурамен және технологиямен дайындалған нан табиғи бидай астығынан және де негізгі қоректендіруші және биологиялық белсенді заттардың сақталуы: ақуыз, май, көмірсу, дәрумендер, ферменттер, микро және макро элеметтердің болуымен ерекшеленеді.

Табиғи бидай астығын нан дайындауға соя, жүгері, қарасұлы ұндарын қосып пісіреді. Қамырды табиғи астық бидайына түрлі ұнтақтар қосудың ферментациясы: 90% табиғи астық бидайына 10% ашытқы қосылады. Ферментация 30 – 32⁰ С температурада 2 сағат жүрігізіледі. Ферментациялы ұн құрамына 10% табиғи бидай ұны, 10% жартылай ашытпа, 1,5% престелген ашытқы, 2% тұз қосып 120 мин ашуға қояды. Қамырды аналогиялық ферментациямен дайындағанда 30% соя ұны, жүгері, соя, сұлы ұндарын 5% ұнның салмағына байланысты қосады.

Нан дайындауда технологиялық өңдеу кезінде бидай ұнына соя, жүгері, сұлы ұндарын қосып, дайындағанда құрамындағы ақуыз, минералды заттар, ләрумендер көп яғни жеткілікті болады, сондықтанда бұл өнімдерді диеталық тағам ретінде де қолдануға болады.

Негізі құндылығы жоғары тағамдарға: алма, жеміс жидектер, капуста, сәбіз, қызылша және басқа да көкөністер жатады. Қажетті тағам өнімдері; ерекше ұнтақталған астық, ірі ұнтақты табиғи ұн, кебекті және нан – тоқаш өнімдері жатады.

Лекция №12 (2сағат)

Тақырыбы: Диеталық нан тоқаш өнімдерін алу технологиясы

Жоспары: